معرفی تیله بازی ( تشله بازی)

تیله بازی یکی از بازی های گروهی می باشد

تیله‌بازی همان طور که از نامش روشن هست با گوی‌هایی انجام می‌شود که به آن تیله می‌گویند. تیله مهره های درشتی هست از جنس سنگ یا از آهن یا از بلور که به گویش مشهدی (توشله Tusla) یا تشله گفته میشود.

تیله بازی:

نوع بازی: تفریحی تفریحی
تعدا بازیکنان: گروهی
وسایل بازی: تیله های شیشه ای رنگی
فضای بازی: فضای باز
گروه سنی: نوجوانان ، جوانان
جنسیت: پسران ( درصد کمی از دختران هم بازی میکنند)

معرفی تیله بازی:
تیله‌بازی (که در افغانستان گولّه بازی و در خراسان توشله‌بازی همچنین در خوزستان مخصوصاً اهواز فِنگ بازی یا گلوله بازی گفته می‌شود) یا تشیره یک بازی تفریحی با گوی‌های شیشه‌ای هست که باید با غلتاندن و زدن گوی‌های شیشه‌ای (تیله) به هم و تکان دادنشان آن‌ها را از محدوده خاصی خارج کرد.

این بازی که معمولاً به صورت دو نفره انجام می‌شود تیله‌بازی دارای بازی‌های مختلفی هست؛ ولی اصلی‌ترین بازی آن که مردم بیشتر آن را می‌شناسند «کل» هست. البته این هم نامی هست که در نقاط مختلف فرق دارد بازی به گونه‌ای هست که برای ابتدا باید دو چاله کوچک به اندازه ۱۰ سانتی‌متر قطر و ۵ سانتی‌متر اعماق داشته باشد. دو نفر به صورت ایستاده بازی را ابتدا می‌کنند و انتخاب شخص آغازکننده به شکل‌های مختلف از جمله سنگ کاغذ قیچی یا معین‌کردن قراری از قبل انجام می‌شود. البته در جاهایی این بازی به صورت چند نفره یا حتی به صورت تیمی ایفا می‌شد.

انواع روش تیله بازی:
1- در این بازی به مقدار بازیکنان روی یک خط مستقیم و با دوری‌ای مساوی چاله‌های کوچکی روی زمین کندن می‌کنند. نفر اول بازی، تیله خود را لب چاله اول می‌نشاند. سپس نقطه‌ای را در امتداد چاله‌ها با دوری دو منزل به‌عنوان نقطه ابتدا بازی معین‌کردن می‌کنند.

در ادامه بازیکنان به‌ترتیب از نقطه ابتدا تیله‌های خود را درجهت چاله‌ها می‌زنند. در اینجا موافقت می‌کنند: لوکلی موکلی از سیخ تا سوزه قبوله (از سیخ تا سوزن قبول هست). در اینجا چندین وضع پیش می‌آید: یکی اینکه بازیکنی که تیله را زده هست تیله‌اش به لبه چاله برمی‌خورد و برمی‌گردد (لوکلی) که در این حالت دوباره باید آن را بزند. اگر تیله‌ای به منزل برود یا به تیله بازیکن دیگر برخورد کند ( تیر بزند) در این‌صورت نیازی به ازسرگیری بازی نیست. شکل دیگر تیله به لبه چاله بخورد و درجهت چپ یا راست منحرف شود (موکلی) که در این‌صورت بازیکن مجدداً باید تیله را بزند. هربار که تیله بازیکنی به تیله یکی دیگر از بازیکنان بخورد یک امتیاز می‌گیرد. در نهایت هر بازیکنی که امتیاز بیشتری کسب کند برنده بازی خواهد بود.

تیله بازی بیشتر یکی از بازی های پسرانه می باشد

2- روش دیگر که نامش بیخ دیواری هست، در این روش نیز معمولاً دو نفر بازیکن و در محیطهای خاکی یا در خیابانهای کاشی شده یا آسفالت شده بازی می‌ شود. همان‌طور که از اسمش پیداست بایستی در نزدیکی دیوار با دوری‌ای لااقل ۲ متری صورت می‌گرفت و بدین شکل بود که بازیکنان با پرتاب تیله خود به سمت دیوار سعی بر این داشتند تا آن را در نزدیکترین دوری به دیوار قرار بدهند و برنده پایان تیله‌های روی زمین حریفان را تصاحب می‌کرد. در این بازی همواره برنده آخرین نفر بود که تیله خود را پرتاب می‌کرد. لازم هست ذکر شود در ابتدا قرعه کشی آخرین نفر را مشخص می‌کرد. مشابه بازی قبل سه وضعیت برای تیله‌ها وجود داشت یا چسبیده به دیوار بود ۳ امتیاز یا یک وجب یا کمتر از یک وجب بود ۲ امتیاز یا نسبت به بقیه بازیکنان نزدیکتر بود ۱ امتیاز.

3- بر روی زمین چند گولو (دو یا سه یا بیشتر) به دوری‌ی پنج شش گام از هم می‌کنند و دو بازیکن از دوری‌ای تیله‌های خود را روی زمین بازی می‌اندازند. باید طوری تیله را انداخت که در جای مناسب و نزدیک به گولوهای بیشتری باشد یعنی به اصطلاح در جای استراتژیک بیفتد. هدف هر کس انداختن تیله‌ی خود درون گولوها هست و اگر کسی گولوهای بیشتری را بگیرد (یعنی یک بار تیله‌اش را درون آن گولو برساند) برنده‌ی آن دور بازی می‌شود. اگر کسی گولویی را بگیرد دیگر بازیکن دوم نمی‌تواند آن گولو را بگیرد و امیتاز آن را از دست داده هست. پس از گرفتن هر گولو باید از آن بیرون آمد و به سوی گولوهای دیگر نشانه رفت. اگر هم مقدار گولوهای هر بازیکن با دیگری مساوی باشد عملکرد‌ی آن دور مساوی هست. وقتی همه‌ی گولوها گرفته شدند دور بعدی ابتدا می‌شود.

برای راندن تیله و رساندن آن به گولو یک انگشت (معمولا انگشت اشاره یا میانی) را پشت آن می‌گذارند و انگشت اشاره یا میانی دست دیگر را روی این انگشت می‌گذارند. بعد با رها کردن انگشت زیرین، به تیله ضربه می‌زنند تا به سوی گولو برود. یک روش دیگر راندن تیله به اصطلاح «شان» زدن هست. به گمان من شان کوتاه شده‌ی «نشان» هست. زیرا در این روش انگشت کوچک را روی زمین می‌گذارند و شست را روی هوا می‌برند و با انگشت اشاره یا میانی و شست دست دیگر تیله را نشانه‌گیری و با انگشت میانی تیله را با تندی پرتاب می‌کنند. گاه می‌توان پیش از شان زدن، وجب هم گرفت و تیله را یک وجب جلوتر برد. این کار را «وجب شان» می‌گویند. گاهی اول بازی قرار گذاشته می‌شود که «وجب شان» قبول هست یا نه یعنی می‌شود پیش از شان زدن وجب گرفت یا نمی‌توان وجب را با شان ترکیب کرد.

 

منبع: بیتوته