تاریخچه مسجد گوهرشاد
مسجد گوهرشاد تاثیر تاریخی برجای مانده از دوران تیموری و از مسجدهای معروف ایران می باشد. این مسجد هم اکنون جزیی از حرم رضوی محسوب می شود. قدمت تاریخی، سبک معماری و زیبایی های هنری، مسجد گوهرشاد را یکی از جذب های مذهبی تاریخی و فرهنگی مورد توجه و بازديد باستان شناسان، جهانگردان و سایر علاقه مندان کرده می باشد. در ادامه با ما همراه باشید تا در خصوص مسجد گوهرشاد بیش تر بدانید.
تاریخچه مسجد گوهرشاد:
در سال ۸۱۸ قمری، گوهرشاد دختر امیرغیاث الدین ترخان حکم ساخت مسجدی را داد که در ضلع جنوبی حرم قرار گیرد. ساخت این بنا در سال ۸۲۱ ق به پایان رسید. بعد از آن، همسر گوهرشاد برای شرکت در بازگشایی آن از هرات به مشهد آمد و قندیلی به وزن ۳ هزار مثقال طلا به مسجد اهدا‌کردن کرد. گوهر شاد که از بانوان نامدار عصر تیموری بود در هرات به قتل رسید. از اینرو نام این مسجد را گوهر شاد گذاشته اند.
به علت لطافت و زیبایی کاشی کاری و خط و اسلوب معماری مسجد گوهرشاد، این مسجد از شاهکارهای معماری ایرانی در دوران تیموری؛ و به علت موقوفات بینهایت و هم جواری با مرقد علی بن موسی الرضا از مهم ترین و ازدحام ترین مساجد ایران به شمار می رود، به طوریکه بعضی آنرا پُربازدیدترین مسجد در ایران می دانند.
نام گوهرشاد در دو جا با کاشی معرق متن شده می باشد: یکی در اقبال بالای در نقره ای که به دارالسیاده میرود و دیگری بر کتیبه ایوان مقصوره که به خط زیبای شاهزاده بایسنقر می باشد. در اقبال وسط هم کتیبه ای به نام محمد رضا امامی وجود دارد.
مسجد گوهرشاد
معماری مسجد گوهرشاد:
بنای استوار مسجد گوهرشاد به سبک کلاسیک و بصورت چهار ایوانی ساخته شده می باشد. چهار ایوان آن در صحن مربعی مسجد قرار دارند و در دوری بین این ایوان ها شبستان های وسیعی قرار گرفته می باشد. مسجد گوهر شاد دو درب ورودی و خروجی دارد. ایوان هایی که در اضلاع مختلف مسجد قرار دارند بصورت قرینه ساخته شده اند. اما شما میتوانید در جای جای این مسجد، هنر ایرانی را نظاره کنید.
طاق های گنبدی، گلدسته هایی با سبک ایرانی و همچنين خطوطی بر زمینه گچی آن وجود دارد که زیبایی این بنا را چند مساوی می کند. گلدسته های مسجد به سبک مقرنس بنا شده می باشد، همچنین یکی از مهمترین هنرهای دوران تیموری یعنی معرق کاری را میتوانید در این مسجد مشاهده کنید، روی کاشی معرقی به رنگ زرد و با خط ثلث نام بانی مسجد گوهرشاد، در اقبال ایوان شمالی مسجد ایوان دارالسیاده متن شده می باشد.
مسجد گوهرشاد مشهد
گنبد و گلدسته های مسجد گوهرشاد:
گنبد مسجد به بلندي ۴۱ متر بر بالای ایوان مقصوره جای دارد و سطح خارجی آن با آجر لعاب دار و یک کتیبه با خط کوفی تزئین شده می باشد. در دو جهت این ایوان، دو گلدسته هر کدامین به ارتفاع ۴۳ متر ساخته شده و دارای کتیبه هایی می باشد. این گلدسته ها از روی زمین ابتدا میشوند و پیوسته به ایوان مقصوره بالا میروند و به صورت مناره در می آیند.
دور خارجی گنبد ۶۱.۸۵ متر می باشد به علت مشکلاتی که برای آن بوجود آمد در سال ۱۳۴۱ برچیده گردید و مجدداً گنبد فعلی با مصالح جدید ساخته شد و تزیین شد.
مسجد گوهرشاد صحنی به وسعت ۲۸۰۰ مترمربع دارد و زیربنای آن ۹۴۰۰ متر مربع می باشد.
مسجد گوهرشاد امام رضا (ع)
محراب مسجد گوهرشاد:
یکی از اقبال های مهم سریال گوهرشاد، محراب زیبایی می باشد که در انتهای ایوان مقصوره قرار دارد و حواشی پیرامون محراب با کتیبه بازسازی شده با کاشی های معرق مرقم به آیة الکرسی تا الی النور مزین می باشد و پایه های داخلی ایوان با سنگ های مرمر سفید مزین شده می باشد.
در منتهی الیه سمت راست محراب، منبر صاحب الزمان ( صاحب شاه) قرار دارد که منبری بلند و قدیمی می باشد و در سال ۱۲۴۳ قمری ( عصر فتحعلی شاه قاجار) توسط استاد محمد خراسانی و به روش منبت کاری از چوب گلابی و گردو، بدون میخ فلزی ساخته شده که در سال ۱۳۲۰ شمسی آنرا بازسازی نموده اند.
این منبر مثل منبرهای موجود در مسجد بیت المقدس و مسجد خلیل الرحمان در رواق حضرت ابراهیم( علیه السلام) در اردن ساخته شده و اینک در حفاظی با میله های آهنی که بخش های پائین آن با شیشه های ضخیم مزین شده، نگهداری می شود.
منبع: بیتوته
